Testament jest jednostronną czynnością prawną na wypadek śmierci, zawiera wyłącznie oświadczenie woli testatora i nie ma określonego adresata. Skutki prawne tej czynności nastąpią dopiero po śmierci osoby sporządzającej testament. W przypadku sporządzenia testamentu nie zachodzi więc ani potrzeba ochrony interesów osób trzecich, ani bezpieczeństwa obrotu. Tym samym testament jest jednostronną czynnością prawną, osobistą, nieskierowaną do konkretnego adresata, odwołalną, dokonaną w szczególnej formie przewidzianej przez ustawodawcę, zawierającą rozrządzenia spadkodawcy (testatora) na wypadek śmierci (J. Kremis (w:) E. Gniewek, Komentarz, s. 1710). W razie sporządzenia testamentu, przyjętą w kodeksie cywilnym zasadą jest, że ochronie podlega – przede wszystkim – wola testatora, a nie interesy osób trzecich. Stąd też przepisy ustawy są tak skonstruowane, by w jak najpełniejszym zakresie ochronę tę zagwarantować, tj. zapewnić realizację dyspozycji testatora zgodnie z ich treścią i wolą zmarłego.

Testament sporządzany u notariusza

Jedną z naczelnych zasad prawa spadkowego jest zasada swobody testowania. Osoba fizyczna ma prawnie zagwarantowaną możliwość swobodnego dysponowania majątkiem także na wypadek śmierci, co stanowi niejako przedłużenie swobody w dysponowaniu majątkiem w drodze czynności prawnych dokonywanych za życia (inter vivos). Granice tej swobody są zakreślone w ustawie stosunkowo szeroko, wyznacza je postulat zrozumiałości oświadczenia woli i możliwości wywołania przez nie skutków prawnych, na które jest skierowane w świetle obowiązującego porządku prawa pozytywnego (P. Dzienis, Glosa do postanowienia SN z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00, Palestra 2002, z. 11-12, s. 231). Swoboda testowania jest zagwarantowana przez ustawę, a jej ograniczenia są wyjątkiem, na przykład art. 58, 962 zdanie pierwsze k.c. Nie stanowią zaś ograniczenia swobody testowania przepisy o zachowku (E. Skowrońska-Bocian, Komentarz, s. 97).

treść Testamentu

Treścią oświadczenia woli testatora zawartego w testamencie jest rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci. Użyty w ustawie termin “rozrządzenie” jednoznacznie wskazuje, że dane oświadczenie woli nie wywołuje skutku rozporządzającego. W żadnym bowiem przypadku samo sporządzenie testamentu nie powoduje powstania, przeniesienia czy zniesienia prawa majątkowego, którego dane rozrządzenie dotyczy. Nadto, rozrządzenie nie wiąże także osoby składającej oświadczenie woli, w sferze majątkowej testatora nie powstają żadne skutki prawne związane ze sporządzeniem testamentu. Stąd też rozrządzenie testamentowe może być w każdym czasie dowolnie zmienione lub odwołane. Skutki prawne związane z rozrządzeniami testamentowymi powstaną dopiero z chwilą śmierci testatora, bowiem najwcześniej dopiero w tej chwili rozrządzenie może wywołać skutek rozporządzający w tym sensie, że osoby powołane w testamencie do dziedziczenia nabywają spadek jako spadkobiercy testamentowi, osoby wskazane jako uprawnione z tytułu zapisu windykacyjnego nabywają jego przedmiot (art. 981¹ i n. k.c.), osoby wskazane jako zapisobierca zwykły lub dalszy zapisobierca uzyskują roszczenie (wierzytelność) o wykonanie zapisu zwykłego lub dalszego zapisu (art. 968 i n. k.c.).

Testator i spadkobiercy

W rozrządzeniach testamentowych testator wskazuje osoby, które mają otrzymać po nim określone korzyści, tj. określa osoby spadkobierców, uprawnionych z tytułu zapisu windykacyjnego, zapisobierców zwykłych i dalszych zapisobierców. Sporządzający testament powinien jednocześnie określić rodzaj oraz zakres korzyści, jaką ma otrzymać dana osoba, na przykład wielkość udziału w spadku czy przedmiot zapisu windykacyjnego lub zwykłego. Osoby otrzymujące korzyści mogą być jednocześnie obciążone przez testatora konkretnymi obowiązkami, na przykład w postaci polecenia testamentowego czy funkcją wykonawcy testamentu. W zakresie ustalenia treści konkretnych rozrządzeń testator ma pełną swobodę w granicach określonych przepisami prawa spadkowego, na przykład zgodnie z art. 962 k.c. nie może ustanowić spadkobiercy pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu*.

* Kidyba, E. Niezbecka [w:] A. Kidyba, E. Niezbecka, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Spadki, wyd. IV, Warszawa 2015, art. 941

Testament sporządzany u notariusza

treść Testamentu

Testator i spadkobiercy

pliki Cookies