Umowa najmu okazjonalnego jest szczególnym typem umowy najmu w rozumieniu art.659 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z art.19a ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego – umową najmu okazjonalnego lokalu jest umowa najmu lokalu mieszkalnego, którego właściciel, będący osobą fizyczną, nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie wynajmowania lokali, zawarta na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Jak wynika z brzmienia powyższego przepisu umowa najmu okazjonalnego nie może być umową zawartą na czas nieoznaczony i nie może dotyczyć ona lokali innych niż lokale mieszkalne, a więc przykładowo lokali usługowych. Nadto właściciel lokalu mieszkalnego nie może być przedsiębiorcą, którego przedmiot działalności obejmuje właśnie wynajem lokali.
Jednym kilku specjalnych wymagań, jakie musi zostać zrealizowane, aby dany stosunek najmu został zakwalifikowany właśnie jako najem okazjonalny, jest złożenie przez najemcę lokalu mieszkalnego oświadczenia w formie aktu notarialnego, w którym zobowiąże się on do wydania i opróżnienia lokalu po ustaniu stosunku najmu. Oświadczenie takie daje wynajmującemu możliwość odzyskania lokalu – co do zasady -bez długotrwałego procesu sądowego, po nadaniu temu aktowi klauzuli wykonalności przez Sąd i następnie poprzez skierowanie bezpośrednio do Komornika Sądowego wniosku o wykonanie opróżnienia lokalu.
Tym samym to właśnie najem okazjonalny jest tą postacią najmu, która chroni w większym stopniu właściciela lokalu niż najemcę, bowiem wyłącza ze stosowanie część przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów, chroniących najemcę przed eksmisją, zatem jeśli po wypowiedzeniu umowy najmu najemca nie zwróci lokalu dobrowolnie i dojdzie do egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu na podstawie aktu notarialnego o poddaniu się egzekucji, eksmisja będzie prowadzona zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z art. 1046 § 4 zd. 1 oraz § 51 Kodeksu Postępowania Cywilnego, ponieważ dłużnikowi nie będzie przysługiwało ani prawo do najmu socjalnego ani prawo do tymczasowego pomieszczenia.
